Özgürlük, barış ve adalet şarkılarının yankılandığı bir dünya Özlemiyle Özlemiyle yeryüzünde mücadele eden herkesin bayramı kutlu olsun...

Sevgi ve kardeşlikle...




Sultan Nevrûz Günü Cemdir Erenler,
GÖnüller Şad Oldu Ehl-İ İmanın,
Cemâl Yâri GÖrüp Doğru Bilenler,
Himeti Erince Nevrûz Sultan’ın.

Cümle Eşya Bugün Destur Aldılar,
Aşk İle Didâra Karşı Yandılar,
Erenler Ceminde Bâde Sundular,
Himmeti Erince Nevrûz Sultan’ın.

Erenler Dergâhı Rûşen Bu Günde,
Doldurmuş Bâdeyi, Sunar Elinde,
Susuz Olan Kanar Kendi GÖnlünde,
Himmeti Erince Nevrûz Sultan’ın.

Sultan Nevrûz Günü Canlar Uyanır,
Hal Ehli Olanlar Nura Boyanır,
Muhib Olan Bugün Ceme Dolanır,
Himmeti Erince Nevrûz Sultan’ın.

Pîr Himmet Eyledi Bugün Kuluna,
Cümle Muhib Bugün Cemde Buluna,
Cümle Eşya Konar Kudret Balına,
Himmeti Erince Nevrûz Sultan’ın.

Aşık Olan Canlar Bugün Gelürler,,
Sultan Nevrûz Günü Birlik Olurlar
Hallâk-I Cihandan Ziya Olurlar,
Himmeti Erince Nevrûz Sultan’ın.

Pîr Sultan’ın Eydür, Erenler Cemde,
Akar Çeşmim Yaşı Her Dem Bu Demde,
Muhabbet Ateşi Yanar Sinemde,
Himmeti Erince Nevrûz Sultan’ın.

Nevruz iki sözcükten oluşan ve "Yeni Gün" anlamına gelen Iran kökenli bir sözcüktür. Gece ile gündüzün eşitlendiği, güneşin balık burcundan koç burcuna döndüğü 21 Mart gününe rastlar. Bu rastlantıdan yola çıkarak, hep baharın başlangıcı gibi düşünülse de anlamının derinliklerinde, zulmün ve zorbalığın sona erdiği, hak, hukuk ve adalet kavramlarının ön plana çıktığı, yaşanılır ve aydınlık günlerin başlangıcı yapmaktadır.

Nevruz Barış Kardeşliği ve Baharın gelişini müjdeliyor. Umarım kardeşliğe yakışır bir kutlama olur.

tebrik ederim bence kardese guzel ifade etmis nevruzu ,

evet ozgurlugun barisin kardesligin simgesi
olan, Nevruz bayraminiz kutlu olsun

Nevruz; farsça yeni (nev) ile gün (ruz) sözcükleri ile ifade edilen birleşik bir isimdir.
Yılbaşının ilk günü , yeni gün anlamında Nevroz denmiştir. Toprak altındaki canlıların uykudan uyanışları, dirilişleri, kısacası canlıların bahara merhaba demelerinin günüdür.


Nevruz: Eski takvime göre Mart ayının 9’unda başlar. ( Miladi takvim 21 mart) Kutlamalar genellikle 3 gün sürer. Bu günde özel törenler yapılır.

Yazılı kaynak, efsane ve sözlü anlatımlara dayanarak Nevruz kutlamalarının hangi nedenlerden binlerce yıldır bayram törenlerine dönüşerek gelenekleştiğini sırası ile verirsek:

Alevi-Bektaşi söylencelerine göre NEVROZ:

* Dünya kuruluşunu bugün tamamlar.

* Hz. Muhammed’e nübüvet bugün ihsan edilir.

* Hz. Ali’nin bugün doğmuştur. Rivayetlere göre; Hz. Fatima, Betullah (kabe)i tavaf ederken doğum sancıları başlamış, tavafını tamamlayarak kabe’nin içine girerek 12 gün sonra 21 Mart 598’de doğum yapar. * * Hz. Muhammed, Beytullah’ın içinde ilk kez doğan amcası oğlunu kucağına alarak, Ali adını verir. Hz. * * * * Muhammed bu günü kutlu gün olarak ilan eder.

* Bugün Hz. Ali ile Hz. Muhammed’in kızı Hz. Fatma’nın evlendiği gündür.

* Hz. Muhammed bügün Gadir-hum’da okuduğu hutbede, Hz. Ali’yi Vasi tayin eder ve kendisinden sonra müslümanların önderi (imamı ilan eder.

* Bugün Hz. Ali’nin hilafeti elde ettiği gündür.

* Bugün Haci Bektaş veli’nin Anadolu’ya gelişinin ilk günüdür. Rum Erenlerinin ĞŞah-ı Velayeti karşıladıkları gündür.

* Bugün Gaip Erenleri “Kırklar’ın” toplandığı gün olarak inanılır. Bu nedenle bugün “Kırlar Bayramı” olarakta bilinir.

* Hz. Hüseyin’in intikamını almak için Muhtar Sakafi önderliğinde gizli bir teşkilat kurulur. ĞÂÂ�htilal işareti olarak mahallelerde büyük bir ateş yakılır. Bu günde tesadüfen 21 Mart’a denk gelir. O günden bugüne değin Alevilerce zulme başkaldırı işareti olarak ateş yakılır.

* Bugün Hz. Adem Peygamberin yaratıldığı gündür.

Türk söylencesine göre Nevruz;

Türklerin Asena adlı dişi bir Bozkurt rehberliğinde Ergenekon’dan çıktıkları gündür. Demir ve ateşin birleştiği bugün Türklerce kutsal kabul edilerek bayram ilan edilir.

Orta -Asya’da göçebe ve çoban Türklerin ĞÂÂ�slam öncesinde sürülerini kışlaklardan çıkarıp, yaylalarda obalar kurarak şölen vererek bahar törenleri düzenlenmesi, coğrafi olarak hep ayni mevsimde ve 21 Mart’a gelmesi dolayısıyla ; Türkler bu gün Bahar bayramı olarak kabul etmişlerdir.

Kürt söylencesine göre Nevroz;

Demirci kava zalim hükümdar Dahhak tarafından ezilen Kürt halkını ayaklandırarak, hükümdarı iktidardan uzaklaştırıyor ve halkı özgürlüğüne kavuşturur. Kazanılan bu zaferi ve özgürlüğü kutlamak için de dağda kocaman bir ateş yakarak, ateşin etrafında şenlikler düzenlerler, şölenler verirler, Demirci Kava nın yaktığı bu özgürlük ateşi 21 mart!a rastladığı için, Kürt halkınca bugün Nevroz Bayramı olarak asırlardır kutlana gelmiştir.

Sesaniler devri ĞÂÂ�ran’da:

Zerdüştler /Ateşperestler tarafından kutlanan bir bayramdır.

Rivayetlere göre ĞÂÂ�ran Hükümdarı Cemşid bir dünya gezisinden dönerken Azebeycan’da 21 Mart’a Otağ kurar. Cemşid’in mücevherlerle süslü tahtına güneş vurdukça renga-renk ışıklar seçer ve çevreyi ışık hüzmeleri kaplar, verilen şölen ve yapılan şenliklerle halk neşelenir, O gün den sonra her yıl bugün bayram olarak kutlanır.

Yumurtanı göyçük güllü boyardık,
Їakğışdırıp sınanların soyardık,
Oynamaktan birce meğer doyardık,
Eli mene yaşıl aşık vererdi,
Irza mene Nevruz gülü deredi.

M.Hüseyin ĞŞehriyar

ĞŞah ĞÂÂ�smail Hatayı, fuzuli gibi Azeri şaiirlerinin bahar ve Nevroz ile ilgili şiirleri ve nefesleri vardır. ĞÂÂ�slamiyet’ten önce Zerdüşt olan Azeriler Nevruzun simgelerinden biri olan “yasemen” çiçeğine özel önem veriyorlardı. Bu çiçek ile ilgili türküler, atasözleri vardır. Baharı müjdeleyen bir başka çiçek ise “kar çiçeği” kardelen’dir. Doğu Anadolu’da Nevruz çiçeği denen bir başka çiçek de vardır. Їiğdem’ de bu mevsimde yetişir.

Tunceli/ Dersim söylencelerine göre Nevruz:

Dersim bölgesinde Alevi inancı gereği Nevruz kutlamaları, Ali Günü veya 9 Mart olarak baharın gelişi diye kutlamalar yapılır. Dersim bölgesi bu günü Nevruz olarak adlandırmaz. Bu isim son yıllarda Tunceli yöresinde anılmaya başlanmıştır. Bunun nedeni politik olması gerekliği kanısımdayım. Diğer bir inançları olarak; Nuh peygamberin gemisinin bu bölgede 21 Mart ta geçtiğine inanılarak kutlama yapılır. Tunceli-Pülümür ile Erzincan-Їayırlı arasındaki “Bağır Dağı’na” Nuh’un gemisinin dokunduğuna inanılır. Bu nedenle “Bağır Dağı üzerine yemim ederim ki doğru konuşuyorum” diye yemin edilir.

Erzincan’daki bir söylenceye göre Neruz;

ĞŞah ĞÂÂ�smail’in Erzincan’a gelişinde ĞÖbek/Höbek dağında kurduğu otağ yerinde yapılan törenlerdir. ĞÖbek/Höbek dağının doruğunda dümdüz kocaman bir taş vardır. ĞŞah ĞÂÂ�smail burada yemek yemiş, bütün seyyidlere lokma dağıtmıştır. ĞŞah Honçası denen bu dairesel taş kütlesi kutsal kabul edilir. Nevruz günü bu taş üzerinde yemek yenir. Bu yerde Cem törenleri düzenlenir, semahlar yapılır. Dede, dargınları barıştırır, helallıklar alınır.

Osnamlı Sarayı’nda Nevroz:

Osmanlı Sarayı’nda da büyük şölenlerle Nevruz Bayramı kutlanırdı. Nevruz günü Hekimbaşı özel macun kaynatır. Başta padişah olmak üzere yakınlarına ve devlet recaline ikram ederdi. 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kaldırılmasından sonra II. Mahmut, Nevruz Bayramını ve Bektaşiliği yasaklamıştır. Bektaşi babalarından Hüseyin Hüsnü Erdikul bir deyişinde;

Gönüller şad oldu, ilkbahar geldi,
Nevruz bayramına eriştik ya Hu.
Їemenzar şevk ile nura bezendi,
Nevruz bayramına eriştik ya Hu.

Başka bir deyişinde de;

Їerağlar uyansın, kurulsun cemler,
Gülbanglar çekilsin, sürülsün demler,
Cünbüşe gelsinler cümle erenler,
Ali’nin doğduğu eyyam bu demdir.

Bektaşilerde Nevruz Erkanı:

Nevruz bayramı erkanı sabahtan başlar. Gün ağarırken taze su ile yıkanılır. Boy abdesti alınır. Toplu olarak sabah yemeği yenecekse, önce Dede bir dua okur ve herkese süt ikram edilir ve kahvaltı yapılır. Daha sonra dargınlar barıştırılır. Hasta ve yoksullar ziyaret edilir, gönülleri alınır. Yeni ölmüşlerin evlerine taziyeye gidilir. Türbe ve mezarlıklar ziyaret edilir. Nevruz şenliklerinin yapılacağı ev ve kır yerleri önceden saptandığı için, bu yerlerde tüm hazırlıklar tamamlanır. Yaşlılar için ayrı bir mekanda, gençler için ayrı bir alanda muhabbet sofraları kurulur. Gençler kırlarda şenlikler yaparlar, halaylar çekerler, ateş üstünden atlayarak dilekler tutarlar. Genç kızlar ve oğlanlar karşılıklı mani söylerler...

Nevruz Bayramı akşamı “Meydan” açılır. Taliplere “Nasip” verilir. Cem evinde canlar, sofular, bacılar toplandıktan sonra , getirilen “lokmalar” için Dede şu tercemanı okur;

“Bismi ĞŞah, Allah allah...!
Lokmalar kabul ola.
ĞÂÂ�steginiz, dileginiz Hak-ı Muhammed-Ali vere,
Durduğunuz Dar-ı divandan hayır-ihsan göresiniz..!
Makbu-u ĞŞah, Kabul-i dergah ola..!
Gerçeğin demine Hü...!”

Tüm canlar hazır olduktan sonra , saat 20.00 civarında Nevruz Erkanının icrasına başlanır. Dede ayağa kalkarak, “Edep - erkan mümine nişan” der Ayakta bulunan cemaatte sofular ön saflarda, bacılar da arka saflarda olmak üzere halka şeklinde , dairesel diz üstü gelirler ve saf tutarlar. Ve dede bir dua okuyarak Tevhid!i başlatır. Dede sıra ile şu duaları okur:

1. Ali Nad-ı duası.

2. Hüseyin makamında Oniki ĞÂÂ�mamların adlarını bütün önadları ve takılarıyla birlikte sayar.

3. Alevi/kızılbaş/Bektaşi ulularının adının geçtiği bir gülbank okur ve Tevhid’i yürütülmesine geçilir. Cuma akşam Ceminde olduğu gibi halka namazına başlar.

Bundan sonra Zakirler bir Düvazimam, iki Deyiş okurlar. Ve Dede bir Tevhid yürütür. Bu esnada bütün canlar hep bir ağızdan;

“La ĞÂÂ�llahe ĞÂÂ�llallah
ĞÂÂ�llallah ĞŞahım ĞÂÂ�llalah
Ali Mürşid güzel ĞŞah
Eyvallah ĞŞah eyvallah
Hakk la ilahe illalah.” Diyerek, başları hafif sağa-sola salınarak zikrederler.

Tevhid, Ayni-Cem bittikten sonra Dede: “Edep erkan getire herkes yerine otura “ der. Ve canlar normal oturuşa geçerler. Ferraş Meydana gelerek , üç kez sembolik süpürge vurur. Dede:

“Hayır hizmetin kabul,yüzün ak ola.
Ellerin dert gönüllerin keder görmeye
ĞÂÂ�stediğinü Hakk-Muhamed- Ali vere
Seyyid Ferraş’ın himmeti üzerinde hazır ve nazır ola

Gerçege Hu.!.. der ve daha sonra hizmet sahipleri öbek-öbek sofralar kurar, Dede’in başlama duasından sonra hep birlikte lokmalar yenir. Nevruz helvası yenir. Gelmeyen hastaların evlerine lokmalar gönderilir. Yemekler yendikten sonra Dede, yemek bitim duasını okur. Oniki Hizmet sahipleri toplu olarak Dedede dua aldıktan sonra ; Canlar niyaz edip hellik alırlar. Ve Cem dağılmadan önce Dede şu Gülbangı okur:

“Bismi ĞŞah Allah Allah...!
Nevruz bayramınız kutlu ola
Yeni yılınız hayırlı uğurlu ola..!
ĞŞah-ı Velayet ĞÂÂ�mam Ali Efendimizin doğum günü mübarek ola ..
Dilde dileklerimizi, gönülde muratlarımızı vere..
Hastalara şifa, dertlilere deva, borşlulara ede ihsan eyleye...
Dil bizden, nefes Pirimiz Hünkarımız Hacı Bektaş-ı Veli’den ola..
Gerçeğe Hü

Cemaat de sağ ellerini kalplerinin üstüne koyarak, hep bir ağızdan “Hüü ..!” derler ve Bayram son bulur.

Nevruziye
“Gelin ey nazenin canlar
Bugün Nevruz-u sultandır
Safalar sürsün ihvanl
Bugün Nevruz-u sultandır
Bütün mümin bütün ĞÂÂ�slam
Bugün etmek gerek bayram
Hemen sun sakiye gel cam
Bugün Nevruz-u sultandır.
Ali-yyül Mürteza Haydar
Cihanı garkı nur eyler
Bütün kurt kuş bunu söyler
Bugün Nevruz-u sultandır
Ali’nin doğduğu gündür
Bugün her günden üstündür
Hemen saki Kadeh döndür
Bugün Nevruz-u sultandır
Nice sırlar olup zahir
Ali’den oldu haf bahir
ĞŞükreyle sef ey “fakir”
Bugün sultanı Nevruzdu”


____________________
Türküler..
Cennet kadar sır, insan kadar zahir.

Nevruz Bayramı Farslar, Türkler, Kürtler, Zazalar, Azeriler, Afganlar, Arnavutlar, Gürcüler, Türkmenler, Tacikler, ĞÖzbekler, Kırgızlar’la beraber neredeyse tüm kuzey yarımküre tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da başka bir değişle doğanın uyanışı ve bahar bayramı...

Nevruz, ĞÂÂ�ran ve Bahai takvimlerine göre yılın ilk gününü temsil eder. Bazı topluluklar bu bayramı 21 Mart’ta kutlarken, diğerleri kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 veya 23 Mart’ta kutlarlar..

Peki Nevruz isim kökeni yani kalime anlamı nereden gelmektedir:
Kelimenin aslı eski Farsça’dan gelir: nava=yeni + rəzaŋh=gün/günışığı, anlamı “yeni gün/günışığı” dır ve günümüzün Farsçasında da hĞ¢lĞ¢ aynı anlamda kullanılmaktadır(nev=yeni + ruz=gün; anlamı “yeni gün”

ĞÂÂ�rani dillerdeki Gün anlamına gelen Ruz (Farsça), Roç (Beluçca), Roc (Zazaca) ya da Roj (Kürtçe) sözcükleri Proto-ĞÂÂ�ranicenin “Rauça”sından gelir. Bu da eski Hint-Avrupacanın manası Işık olan *Leuk- kelime köküne dayanmaktadır. şu en eski şekilden Rusçadaki Luç, Almancadaki Licht, Yunancadaki Leukгs, Latincedeki Lux, ĞÂÂ�ngilizcedeki Light ve Ermenicedeki Luy da oluşmuşlar. Proto-Iranicede Rusçadaki gibi bir k > ç ses ertelemesi ortaya çıkmışdır ve ayrıca ‘L’ sesi ‘R’ye dönüşmüştür.

Eski ĞÂÂ�rani dili olan Avestçede RaĞ´çah zamanında esasdan Işık demekti. Eski hint-ari dilindeyse (Bugünkü Kuzey Hindistanda varolan dil grubu) Roçiş kulanılmaktadır.

Nevruz teriminin tarihte ilk yer aldığı kayıtlar, M.S. 2. yüzyıldaki Pers ĞÂÂ�mparatorluğu kayıtlarıdır, ancak bundan çok daha öncesindeki (yaklaşık M.ĞÖ. 648 ve 330 yılları arasında) Pers ĞÂÂ�mparatorluğu altında yaşayan değişik milletlerin Pers ĞŞahına Nevruz gününde hediyeler getirdiğine dair bilgiler mevcuttur.

Nevruz diğer Türk devlet ve topluluklarında da kutlanılır. Bunlardan Azerbaycan’da Novruz, Kazakistan’da Navrız meyrami (Наурыз мейрамы, Kırgızistan’da Nooruz, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Mart dokuzu Kırım Türklerinde Navrez, Batı Trakya Türkleri’nde Mevris adları ile anılır.


____________________
Dört Sey Geri Gelmez Atılan Ok, Söylenen Söz, Kacırılan Fırsat ve Gecen Zaman ...