Emeklilikte kadın erkek eşit mi olmalı?


Görünen o ki, mecliste bekleyen 5510 sayılı (Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası-SGSS) yasa tasarısı eğer yasalaşırsa, şu an sahip olduğumuz pek çok hakkımızı kaybedeceğiz. Meselenin ‘sağlık’ konusunda yaratacağı dezavantajları bir kenara bırakırsak (ki maalesef oldukça fazlalar), ‘sosyal güvenlik’ haklarımızda oluşacak kayıplardan bazıları şöyle: Zaten kadınlar için 58, erkekler için 60 olan emeklilik yaşı hem kadınlar, hem de erkekler için 65’e çıkarılacak (Madde 28).

Emekliliğe hak kazanabilmek için yakın zamanda 5.000’den 7.000 güne çıkarılan prim ödeme zorunluluğu 9.000 gün prime çıkacak (Madde 27). Emekli maaşları yüzde 23 ila yüzde 33 arasında düşürülecek (Madde 29).

Durum sadece ülkemize özgü bir durum değil. Biliyorsunuz artık dünya ‘düz’. Dolayısıyla Japonya’daki bir hışırtı, ABD’de deprem olarak son bulabiliyor. E biz de arada nasipleniyoruz tabii. İşin özü, devletler sağlık ve sosyal güvenlik harcamalarını azaltmak istiyor. Çünkü ortalama insan ömrü uzadıkça ve insanlar fazla üremeyerek, yaşlı nüfusun artmasına sebep oldukça, devletler bu ‘yaşlı’ nüfusu ‘beslemekte’ daha da fazla zorlanmaya başladı. Başbakanımız ailelere çocuk yapma konusunda boşuna demedi ‘üç de yetmez beş tane’ diye. Kimi ülkelerde bu duruma halk, yürüyüşler ve protestolarla tepki veriyor (bkz Yunanistan ve Fransa), kimi ülkelerde ise yasa çoktan devreye girdi bile (bkz İngiltere).

KİM NE ZAMAN EMEKLİ OLUYOR?

Gelişmiş ülkelerin bir çoğunda, hem emeklilik yaşı yükseltilmiş hem de kadın-erkek farkı ortadan kaldırılmış durumda. İngiltere’de, 6 Nisan 2020’den itibaren, emeklilik yaşı, kadınlar ve erkekler için aynı olmak üzere 65’e yükseltiliyor. İş burada kalsa iyi. 2024 ile 2046 arasında emeklilik yaşının, üç aşamalı bir şekilde, 65’ten 68’e yükseltilmesi de kabul edilmiş durumda. Yine kadın ve erkekler için aynı olmak sureti ile.

Amerika Birleşik Devletleri’nde şu anda emeklilik yaşı 65’ten 67’ye yükseltilmiş durumda. Kadın ve erkekler için bir fark yok. Norveç de kadın-erkek emeklilik yaşında fark uygulamayan ülkelerden ve rekor yaş da sanırım onlarda: Ülkede çalışan nüfus 67 ila 70 yaş arasında emekli oluyor. Eşitliği koruyan ülkeler arasında en düşük emeklilik yaşı ise ilginç bir ülkeden geliyor: Endonezya’da hem erkekler hem de kadınlar 55 yaşında emekli olabiliyor.

Kadınların erkeklerden daha erken emekli olduğu ülkeler ise genellikle 3. Dünya ülkeleri tabir edilen ülkeler: Çin, Venezüella, Tayvan, Rusya, Vietnam, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve tabii ki şu ana kadar Türkiye. Bu ülkelerde emeklilik yaşları da genel olarak eşitliği kabul etmiş ülkelere göre oldukça düşük: Erkekler için ortalama 60 ve kadınlar için de ortalama 55 yaş emeklilik için kabul gören sınırlar gibi gözüküyor.

POZİTİF AYRIMCILIK MI NEGATİF Mİ?

Kadınlar ve erkeklerin aynı yaşta emekli olmasını savunan ülkelerin dayandıkları nokta ‘cinsiyet eşitliği’. Artık kadınların da iş hayatında erkekler kadar söz sahibi olduklarını öne sürerek, emeklilik yaşlarının farklı olmasını istemiyorlar. Yanısıra bir de kadınların yaşam eğrilerinin erkeklere göre daha uzun olduğu gerçeğini de vurguluyorlar. ‘Science’ dergisinin 2002’de yaptığı tahminden de destek almış olsalar gerek: Dergi, 2007 yılında ABD’de ortalama kadın ömrünün, resmi istatistiklerde 84 yıl olarak tahmin ediliyor olmasına rağmen, 101 yıl olacağını ileri sürmüştü!

Bu hafta .......com ile beraber yaptığımız ufak anketimizde, Türk halkının kadın-erkek emekliliği hakkında düşündüklerini ölçümledik. Sonuçlar ilginç.

Yüzde 17’nin kadınların erkeklerden daha geç emekli olması gerektiğini düşündüğünü söylersem neden ilginç olduğu ortaya çıkar herhalde! Bu da yeni bir gruplaşma olsa gerek. Ana fikirleri de tahminim şu: E madem kadınlar daha uzun yaşıyor, o zaman erkeklerden daha uzun süre çalışsınlar. Nokta. Bu kesimin fikirlerini, ciddi bir platform oluştuğunda bir kez daha tartışmaya açacağımıza söz vererek, diğer sonuçlara bakalım.
Yüzde 35 emeklilikte cinsiyet eşitliğini, yüzde 48 ise emeklilikte kadınlara pozitif ayrımcılık uygulanmasını, yani kadınların erkeklere oranla daha erken emekli olmalarını destekliyor.

Genelde başka ülkelerde yapılan kamuoyu yoklamaları da benzer sonuçlar veriyor. Mesela Polonya’da. Ülkede, CBOS tarafından yapılan son kamuoyu araştırmalarında, emeklilik yaşının yükseltilmesini destekleme oranı, 1990’lara göre oldukça yükselmiş. Ancak yine de erkekler ve kadınlar için önerilen emeklilik yaşında fark var ve bu fark yıllar boyunca yapılan tüm araştırmalarda korunmuş durumda. Rusya bu şekilde düşünen bir diğer ülke. The Public Opinion Foundation tarafından 2005’te yapılan araştırmada halkın yüzde 74’ü kadınların erkeklerden daha erken emekli olması gerektiğini söylüyordu. Ancak Polonya’dan farklı olarak onlar emeklilik yaşının yükseltilmesine de karşılar. Cinsiyet farklılığı konusunda ise, ilginçtir, bir eşitlik yaratılacaksa bunun erkeklerin emeklilik yaşının kadınlarınkine indirilmesi sureti ile sağlanmasından yanalar.


--------------------------------------------------------------------------- -----


ÖZEL SEKTÖRÜN ÖZEL EMEKLİLİK İMKANLARI

Devletlerin sağlık harcamalarını kontrol altına alma çabaları, maalesef sosyal güvenliğin ağırlıklı yükünü özel sektörün omuzlarına yüklemeye başladı bile. Devletin kanatları altına girmeyi başaramayan vatandaş, hele hele özel sigorta firmalarından ‘emeklilik paketi’ de alacak durumu yok ise, işvereninden, benzer bir beklenti içine girdi. Firmalar da, daha iyi yetenekleri kendilerine çekebilmek ve rekabetçi özelliklerini kaybetmemek için, bir çok ‘firma içi özel emeklilik paketini’ son hızla geliştirmeye ve çalışanlarına sunmaya çoktan başladı. Yani anlayacağınız, yeni dünya modelinde (daha ülkemizde halen nihayetlenmemişse de), sanırım sahne performanslarının tatmin edici olmamasından olsa gerek, roller bir kez daha dağıtıldı. Sosyal güvenliğin kırk yıllık koruyucu gardiyanı devlet, rolünü işverene, biraz da ‘zorla’ bıraktı. İşveren, bu üstlendiği yeni görevin altından yüzünün akıyla kalkmaya çalışacak tabii. Bu noktada tek dileyebileceğimiz, çalışanlara da baş rollerden birinin düşmesi ve ‘figüran’ muamelesinin bir son bulması olacak!


--------------------------------------------------------------------------- -----


ANKET SONUÇLARI

Sizce kadınlarla erkeklerin emeklilik yaşının aynı olması mı, farklı olması mı gerekir?

Aynı olmalı, eşitlik sağlanmalı yüzde 35,46

Farklı olmalı, erkeklerin emekliliği daha geç olmalı yüzde 47,51

Farklı olmalı, kadınların emekliliği daha geç olmalı yüzde 17,03

Katılımcı sayısı: 12695




Umut Sarp Zeylan


____________________
kopan bir ipe, sımsıkı bir dugum atarsanız, ipin en saglam yeri artık bu dugumdur. ama ipe her dokunusunuzda, canınızı acıtacak tek nokta yine o dugumdur."
www.dostsesi.com
dunyaya acilan pencereniz