Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 41° 57' doğu boylamı ve 37° -55'
kuzey enlemi üzerinde yer alan Siirt doğudan Şırnak ve Van, kuzeyden Batman
ve Bitlis, batıdan Batman, güneyden Mardin ve Şırnak İlleri ile çevrilidir.
İl topraklarının büyük bölümü dağlarla kaplıdır. Kuzeyde Muş Güneyi
Dağları, doğuda Siirt Doğusu Dağları İl’in doğal sınırlarını
oluşturan sıra dağlardır. 1990 yılında değişen sınırlardan sonra Siirt İli
’nin yüzölçümü 6.186 Km²’ye inmiş Km² ’ ye ise 42 kişi
düşmüştür. 2000 yılında yapılan nüfus sayımında il genel nüfusu 263.676
olarak merkez ilçede ise 107.313’ tür. Nüfusun % 67,5 il merkezinde
geri kalan kısmı ise kırsal alanda yaşamaktadır. Siirt'in İlçeleri ve
haklarında kısa bilgi aşağıda yazılmıştır
AYDINLAR ( TİLLO )
Eski adı Tillo olan Aydınlar İlçesi, 18 Mayıs 1990 tarihinde ilçe olmuştur.
İlçe 42.Boylam ve 38. enlem dereceleri arasında Siirt'e 7 km. uzaklıktadır.
Doğusunda Pervari, kuzeydoğusunda Şirvan, batısında Siirt ili ile
çevrilidir.2000 yılı nüfus sayımına göre ilçenin 5540 dır.Tillo’nun
Süryani’ce manası “Yüksek Ruhlar” dır. 1514’te
Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi sonunda Osmanlı egemenliği ne
geçen İlçe, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Siirt ili’ne
bağlı bir bucaktı. İlçe’de İsmail Fakirullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz.
gibi değerli alim ve mutasavvıfların yaşamış olması ilçe’yi kültür
açısından önemli kılmaktadır. İlçe'de ayrıca İsmail Fakirrullah Hz. ve
İbrahim Hakkı Hz.'ne ait eserlerle, kullandıkları eşyaların sergilendiği
özel bir müze bulunmaktadır.
BAYKAN
Baykan ilçesi 20 Mayıs 1938 yılında halen ilçe merkezine bağlı köy
durumundaki Tüten ocak'ta (Koh) kurulmuştur. 1949'da ilçe merkezi
Diyarbakır-Bitlis devlet karayolu üzerinde bulunan tarihi bir geçmişe sahip
olan "Havil hanları " Mevkii 'ne nakledilmiştir. Daha sonra ilçenin adı
Baykan olarak değiştirilmiştir. İlçe Siirt ili' ne 47 Km. uzaklığında,
Doğusunda Şirvan, batısında Kurtalan, Batman ili, Kozluk ilçesi,güneyinde
Siirt, kuzeyinde Bitlis ili bulunmaktadır. 2000 nüfus sayımına göre 31500
'dür. Önceleri Med’ ler, 5504’ten sonra Pers’lerin
egemenliğine giren İlçe M.Ö. 350’ ler de Makedonya’lıların
eline geçti. İ.Ö. 226’da Part güçlerinin ege men olduğu Baykan
sonraları Roma’lılarca işgal edildi. Roma’ dan sonra Bizans,
Arap ve Selçuklu egemenliğinde kalan İlçe, 1256’da İlhanlı Devleti
topraklarına girdiği bilinmektedir. 1504’lerde Safevi egemenliğinde
olan Baykan, 1514’ te Osmanlı topraklarına katıldı. Baykan, 11
Haziran 1938’de ilçe durumuna geldi.
ERUH
Eruh ilçesi 42.Doğu boylamı,38.kuzey enlemi üzerinde yer almakta dır.
Doğusunda Şırnak, batısında Siirt, kuzeyinde Pervari güneyinde Güçlükonak
ilçeleri ile çevrilidir. İl merkezi ne 53 Km.uzaklıktadır. Yapılan son
nüfus sayımına göre 15454 kişi yaşamaktadır. Eruh’ un kuruluş tarihi
kesin olarak bilinmemekle birlikte M.Ö. 1000 yılların dan itibaren Urartu,
daha sonra Med, Pers, Selçuklu ve İslam İmparatorlukları hakimiyetinde
kalmış olup Yavuz Sultan Selim zamanında bölge ile birlikte Osmanlı
topraklarına katılmıştır Eruh, Siirt İli’nin en eski ilçelerinden
biri olduğu Hicri 1288, Miladi 1872 tarihli Diyarbekir Sal namesi’nde
(Yıllıkta) Siirt Sancağı’na bağlı dört kaza arasında Eruh
Kazası’da sayılmakta; Zilan, Dergül ve Pervari adlarında üç nahiyenin
bağlı olduğu, Hicri 1315, Miladi 1899 tarihli Bitlis Sal namesi’nde
ise; yine Eruh’un Siirt Sancağı’na bağlı bir kaza olduğu
Dergül, Lodi ve Fındık adlarında üç nahiyesinin bulundu ğu kaydedilmekte
olup, her iki tarih arasında Pervari Nahiyesi’ nin Eruh’tan
ayrılarak ayrı bir ilçe haline geldiği anlaşılmakta dır. Cumhuriyetin
kuruluşu ile birlikte il olan Siirt İli’ne bağlı ilçe statüsüne
kavuşturulmuştur.
PERVARİ
Pervari ilçesi Siirt'in kuzeydoğusunda yer almaktadır. İl merkezi' ne 96
Km.uzaklığındadır. Kuzeyde Hizan ve Bahçesaray ilçeleri, doğusunda Çatak ve
Beytüşşebap ilçeleri, güneyinde Şırnak ili ve Eruh ilçesi,batısında
Aydınlar ve Şirvan ilçeleri bulunmaktadır. İlçenin toplam nüfusu 28834'
tür. İ.Ö. 550’lerde Persler’ce sonra da Makedonyalılar’ca
işgal edilen yöre İ.Ö. 306’da Selökid Krallığı sınırları içinde
kaldı. İ.Ö. 129’da Partlar’ın eline geçen Pervari, İ.S.
77’de Roma İmparator luğu’na katıldı. IV. ve V. Yüzyıllarda
Bizanslılar’ la Sasani’ler arasında el değiştiren yöre
700’lerde Arap hakimiyetine girdi. 1243’te Moğollar’ca
işgal edildi. 1514’te Osmanlı topraklarına katıldı.Pervari,
1871’de kaza durumu na getirildi.
ŞİRVAN
Şirvan ilçesi Siirt'in kuzeyende yer almaktadır. Doğusunda Pervari,
batısında Baykan kuzeyende Bitlis ili,güneyinde Siirt ili bulunmaktadır. İl
merkezine 26 Km. uzaklığındadır. Yapılan son nüfus sayımına göre ilçede
21999 kişi yaşamaktadır. İ.S. 77’de Roma Etkinliğine giren Şirvan
395’ten sonra Bizans, 572’de Sasanlı Devleti sınırları içinde
yer aldı. 700’lerde Arapların eline geçti. Yöre 1100’lerde
Artuklu 1243’te Moğol egemenliğine girdikten sonra 1514’te
Osmanlı topraklarına katıldı. İlçe Cumhuriyet’ten önce İmparatorluk
idaresinde Siirt Sancağı’na bağlı en eski yerleşim birimlerinden
biridir. 1871 tarihli Diyar bekir Salnamesi’nde Siirt
Sancağı’na bağlı dört kaza arasında Şirvan Kazası’da sayılmak
tadır. Daha önceleri Küfre Beyliği Şirvan’dan uzun süre egemen liği
sürdürmüştür. Şirvan’da Küfre diye anılan mahallenin adı o zamandan
kalmıştır. 1871 yılında Şirvan Siirt Vilayet olmadan önce Bitlis
İli’ne bağlı bir bucaktı.
KURTALAN
Kurtalan ilçesi, Siirt ilinin batısında bulunmaktadır. Doğusunda Siirt ili,
batısında Beşiri ilçesi,güney doğusunda Eruh ,güneybatısın da Hasankeyf
ilçeleri bulunmaktadır.İl merkezine 34 Km. uzaklığın dadır.
1500’lerde Şerefhan Beyliği toprakları içinde olan Kurtalan
1514’te Osmanlı sınırları içine girdi. Kurtalan "Garzan" adıyla
Siirt'in eski kazalarından biridir. Ancak yerleşim yeri bir kaç defa
değişmiş,1938 yılında adının Kurtalan ve yerinin de Mısrıç köyü olarak
değiştirilmiş,1944 yılında Tren yolu hattının Mısrıç köyüne ulaşmasıyla
ilçe merkezi oraya taşınmıştır.En son nüfus sayımında ilçe nüfusu 53521
olarak belirlenmiştir.
____________________
Dört Sey Geri Gelmez Atılan Ok, Söylenen Söz, Kacırılan Fırsat ve Gecen
Zaman ...
Cuma, 27. Aralık 2024 04:02
