Ardahan'ın biri merkez olmak üzere altı ilçesi vardır.
1990 sayımına göre toplam nüfusu 52.574
olup, 16.761'i ilçe merkezinde, 35.813'ü köylerde yaşamaktadır. Merkez
bucaına bağlı 25, Hasköy bucağına bağlı 20, Yalnızçam bucaına bağlı 15 köyü
vardır. Yüzölçümü 1241 km2 olup, nüfus yoğunluğu 42'dir. İlçe toprakları
dağlıktır.
Kuzeyinde ve batısında Yalnızçam Dağları ile Uğurlu Dağ,
güneybatı-kuzeydoğu istikametinde uzanan Ardahan Ovası, Kura Irmağı ve
kollarının taşıdığı alüvyonlu topraklardan meydana gelmiştir.
Ekonomisi tarım ve hayvancılığıa dayalıdır. En çok saır yetiştirilen
ilçede, süt, yoğurt, tereyağ ve peynir başlıca hayvani ürünlerdir. İlçede
arıcılık enstitüsü, bir sun'i tohumlama merkezi vardır. Ovada buğday, arpa,
çavdar ve patates yetiştirilir.
İlçe merkezi, Ardahan Ovasında, Kura Irmağının iki yanında kurulmuştur.
eski bir yerleşim merkezidir. Şehir nüfusunun büyük kısmını askeri
birlikler meydana getirir. Cumhuriyetin ilk yıllarında il merkeziyken
Ardahan 1926'da Kars'a bağlı ilçe oldu. 1992 senesinde tekrar il merkezi
haline getirildi. Belediyesi 1293'te kurulmuştur.
Çıldır:
1990 sayımına göre toplam nüfusu 24.296 olup 2119'u ilçe merkezinde,
22.177'si köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 7, Kurtkale bucağına
bağlı 12 köyü vardır. Yüzölçümüa 1416 km2 olup, nüfus yoğunluğu 17'dir.
İlçe toprakları dağlıktır. Kuzeyinde Allahüekber Dağları, doğusunda Akbaba
Dağı, orta kısmında Çıldır Gölü yer alır. Başlıca akarsuyu Kura Çayıdır.
Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. En çok mor karaman ve ak karaman türü
koyun ve sığır beslenir. Zengin bitki örtüsü sebebiyle arıcılık
gelişmiştir. Başta peynir olmak üzere süt ürünleri ve bal önemli gelir
kaynağıdır.
İlçe merkezi denizden 1947 m yükseklikte bulunan Çıldır Gölü yakınlarında
Kura Çayı kenarında kurulmuştur. Çok eski bir yerleşim merkezidir.
Ardahan-Arpaçay karayolu ilçeden geçer. Kars'a bağlı bir ilçeyken, 1992'de
Ardahan'ın il olması üzerine buraya bağlandı. İlçe belediyesi 1924'te
kurulmuştur.
Damal:
1990 sayımına göre toplam nüfusu 11.240 olup, 2326'sı ilçe merkezinde,
8914'ü köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 15 köyü vardır. İlçe
toprakları dağlar ve dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Ekonomisi
hayvancılığa dayalıdır. İklim şartlarının elverişsizliği yüzünden tarım az
yapılır. Yaylacılık metoduyla çok sayıda koyun ve sığır beslenir. Hanak
ilçesine bağlı bir bucakken 1992 senesinde ilçe merkezi haline getirildi.
Göle:
1990 sayımına göre toplam nüfusu 44.953 olup, 7542'si ilçe merkezinde,
37.411'i köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 31, Çayırbaşı
bucağına bağlı 24 köyü vardır. Yüzölçümü 1420 km2 olup, nüfus yoğunluğu
32'dir. İlçe toprakları dağlık olup yüksek bir platodan meydana gelir.
Güneyinde Allahüekber Dağları, kuzeyinde Uğurlu Dağı yer alır. Dağların
kuzey yamaçları ormanlarla kaplıdır. Toprakların orta kesiminde yer alan
Göle Ovası denizden 2000 m yüksekliktedir. Başlıca akarsuyu Kura Çayıdır.
Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. Geniş otlaklarda çok sayıda sığır
beslenir. Koyun yetiştiriciliği önemli düzeyde yapılır. Canlı hayvan
ticareti yaygın olarak yapılır. Süt Endüstrisi Kurumuna bağlı bir süt
toplama merkezi vardır. Mandıra ve süt işleme merkezlerinin sayısı çoktur.
Az miktarda arpa, buğday ve patates üretimi yapılır.
İlçe merkezi, Oltu-Ardahan karayolu üzerindedir. Kars'a bağlı bir ilçeyken
Ardahan'ın 1992 senesinde il olması üzerine buraya bağlandı. Denizden
yüksekliği 2280 metredir. İlçe belediyesi 1926'da kurulmuştur.
Hanak:
1990 sayımına göre toplam nüfusu 18.393 olup, 3082'si ilçe merkezinde,
15.311'i köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 25 köyü vardır. İlçe
toprakları dağlar ve dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Batasında
Yalnızçam Dağları, kuzeydoğusunda Keldağı yer alır. Dağlardan kaynaklanan
sular, küçük dereler vasıtasıyla Kura Çayına katılır.
Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. İklim şartlarının elverişsiz olması
yüzünden sadece buğday, arpa ve patates yetiştiriliri. Yaylacılık metoduyla
çok sayıda sığır ve koyun beslenir. İlçe merkezi, Yalnızçam Dağlarının
güney eteklerinde bir dere kıyısında kurulmuştur. Kars-Posof karayolu
ilçeden geçer. 1958'de ilçe olan Hanak'ın belediyesi aynı sene kurulmuştur.
Eski ismi Ortahanak'tır. Kars'a bağlı bir ilçeyken Ardahan'ın 1992'de il
olması üzerine buraya bağlandı.
Posof:
1990 sayımına göre toplam nüfusu 18.661 olup, 2208'i ilçe merkezinde,
16.453'ü köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağına bğlı 26, Binbaşı Eminbey
bucağına bağlı 22 köyü vardır. Yüzölçümü 607 km2 olup, nüfus yoğunluğu
31'dir. İlçe toprakları akarsu vadileriyle derin biçimde parçalanmış dağlık
alanlardan meydana gelir. Yalnızçam Dağları toprakları engebelendirir.
Dağlardan kaynaklanan suları Posof Çayı toplar. Posof Çayı Vadisinde
düzlükler vardır.
Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri patates, arpa, buğday ve
elma olup, az miktarda armut ve fasulye yetiştirilir. Hayvancılık gelişmiş
olup, önemli gelir kaynağıdır. Yaylacılık metoduyla en çok koyun beslenir.
İlçe merkezi, Posof Çayı Vadisinin kuzey yamaçlarında kurulmuştur.
Gelişmemiş bir yerleşim merkezidir. Ormanları ve güzel yaylaları vardır.
İlçe belediyesi 1923'te kurulmuştur. Kars iline bağlı bir ilçeyken 1992
senesinde Ardahan il olunca buraya bağlandı.
____________________
Dört Sey Geri Gelmez Atılan Ok, Söylenen Söz, Kacırılan Fırsat ve Gecen
Zaman ...