Bence68
Site kurucusu


Eserleri ve Okuduğu Plaklar

Ses sanatçılığı yanında beste de yapan Mukim Tahir’in elimizde maalasef çok sayıda eseri yoktur. Onun yaşadığı 1900-1945 dönemi Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşlarla geçen en çalkantılı dönemidir. 1920 Yılı Urfa’nın düşman işgalinden kurtuluşunun yaşandığı sıkıntılı dönemdir. Bu dönemde yaşanan sıkıntılar, çekilen acılar elbette türkülere, hoyratlara yansıyacaktır. Yine yaşadığı fırtınalı hayat, hanımının ölümü, yoksulluk yılları Mukim Tahir üzerinde olumsuz etkiler bırakmış ve bu da eserlerine yansımıştır. Fakat o gün için bunların kayıt altına alınmaması, birçok eserin günümüze ulaşmasını engellemiştir. O yıllarda “esere sahip çıkma“ ayıp karşılanmaktaydı. O yıllarda sözlü gelenek hâkimdi, ses kayıt cihazları yaygın değildi, nota bilenler pek azdı, derlemenin önemi henüz bilinmiyordu. İşte bu nedenlerle o günlerde tespit edilmeyen Mukim Tahir’in birçok eserinin günümüze ulaşmadığı kanaatindeyiz.

--------------------------------------------------------------------------- -----

Mukim Tahir’in ilk ses kayıtları 1938 yılında derleme gezisi için Urfa’ya gelen Muzaffer Sarısözen tarafından gerçekleştirilmiştir.

--------------------------------------------------------------------------- -----

Mukim Tahir ömrünün son yıllarında 40 yaşının üzerinde iken İstanbul’a giderek üç taş plak yapmıştır. Birçokları gibi bizler de Mukim Tahir'i ancak bu plaklarındaki sesinden tanımaktayız. Okuduğu plaklarda yöresinin üslup ve ağzını aynen muhafaza etmiş, sesinin tüm özelliklerini kullanarak ustalığını ispat etmiştir. Plağa okuduğu eserleri daha sonraki yıllarda okuyan sanatçılar, onun tavrında okumaya çalışmışlardır. Ömrünün son yıllarında doldurulmuş olsa bile, plaklarındaki sesi bugün dahi dinleyenleri etkilemektedir.

--------------------------------------------------------------------------- -----

1938 yılında Urfa’ya gelen Muzaffer Sarısözen’in, Mukim Tahir’in derlediğin ezğiler şunlardır;

1. Çarşıda nişe - Türkü

2. Bu pınar eşme pınar - Türkü

3. Abdonun mezarını –Uzun Hava

4. Havayi deli gönül – Uzun Hava

1938 yılında Mukim Tahir’den kaydedilen eserlerdir.


____________________
İnsan sevincin ürünüdür. Kötülüklerin, karamsarlıkların ürünü olamazki...


____________________
Türküler..
Cennet kadar sır, insan kadar zahir.

Bence68
Site kurucusu


TüRKü ve HOYRATLARININ HİKaYESİ

İnsanlar; acı ve tatlı günlerini, yoksulluğunu, çektiği ıstırapları, ezilmişliğini, isyanını, yiğitliğini, türkülere, uzun havalara dökmüşür. Bu nedenle sizi duygulandıran, içinizi kor gibi yakan hemen her türkünün acıklı bir öyküsü vardır. Bestekarı bir olay karşısında diliyle ifade edemediği duyguları türkülere hoyratlara dökmüşür.

Fırtınalı bir hayat yaşayan Mukim Tahir de zenginlikten fakirliğe düşmüş, istemediği olaylara karışmış, mahpusa düşmüş, hanımını kaybetmiş, maddi sıkıntı ve çaresizlik nedeniyle gurbete çıkmış ve gurbette memleket hasreti ile ölmüşür. Bu acı ve ıstıraplar Mukim Tahir’in ağzından türkülere hoyratlara dökülmüşür.

--------------------------------------------------------------------------- -----

“Kapuyu çalan kimdir“ türküsünün hikayesi

Bu türkünün hazin bir hikayesi vardır. Amansız bir hastalıktan ölen hanımının üstüne söylediği bu türkünün hikayesi şöyle anlatılmaktadır.

Mukim Tahir, ustalığı ve sesinin güzelliği, hoş sohbeti nedeniyle Urfa müzik meclislerinin aranılan kişisiydi. Bu nedenle hemen her gece ayrı bir müzik meclisine çağrılırdı. O geniş arazileri olan varlıklı biriydi. Bu nedenle her gece ayrı bir mecliste müzik meşkine katılır sabahlara kadar eğlenirdi. Mukim Tahir’in hizmetlerini gören bir azabı da vardı. Her gittiği yere azabını da birlikte götürür, azabı kendisine çok hürmet ederdi.

Mukim Tahir’in hanımı uzun zamandan beri hastaydı. İnce hastalığa yakalanmışı. Tahir, müzik meclisleri, günler süren dağ yatıları nedeniyle evini ve hanımını uzun zamandır ihmal etmekteydi. İlgisizlik nedeniyle hanımının hastalığı da gün be gün artmaktaydı.

Bu minval üzere günler günleri kovalarken Mukim Tahir ve azabının bulunduğu bir müzik meclisinde, azabına, evden, Tahir’in hanımının ağırlaşığı haberi gelir. Azabı bu habere çok üzülür, birşeyden haberi olmayan Mukim Tahir’e biraz sertçe “üstad kalk eve gideceğiz“ der. Bunu duyan Tahir hayretler içinde azabının yüzüne bakar. Çünkü o güne kadar değil böyle bir laf söylemek, azabı kendisine karşı konuşmaya bile çekinirmiş. Azabının böyle söylemesinden kötü birşeyler olduğunu sezer. Azabının bu münasebetsiz sözleriyle mecliste bozulmuş olmasına rağmen, azabını azarlamaz ve izin isteyerek meclisten ayrılır. Eve kadar azabı ile hiç konuşmaz. Eve geldiklerinde Mukim Tahir sertçe kapıya bir-iki vurur. İçerden iniltili bir şekilde “Kapıyı çalan kimdir, aç bakım gelen kimdir, yaram derine düşü, belki gelen hekimdir“ diyen hanımının sesini duyar. Mukim Tahir o zaman hanımının çok hasta olduğunu anlar. Kendisini meclisten kaldıran azabına teşekkür ederek içeriye girer. Hanımın yanına oturur. Hanımı çok hastadır ve ölüm döşeğindedir. Birkaç gün hanımının yanında kalsa da, hanımı bir müddet sonra vefat eder. Hanımının ölümü kendisini yıkar. Hanımıyla yeteri kadar ilgilenmediği için kahrolur, fakat iş işen geçmişir. Hanımının, yatağında inlerken, söylediği sözler Tahir’e çok tesir eder. Onu duygulandırır. Ve dilinden
“Kapıyı çalan kimdir / aç bakım gelen kimdir / yaram derine düşü / belki gelen hekimdir“ türküsünün ezgileri dökülmeye başlar.

--------------------------------------------------------------------------- -----

“Kırmızı kurdela“ isimli türkünün hikayesi

Mukim Tahir devrinin en ünlü sanatçısıdır. ünü Urfa sınırlarını aşmışır. Çevresinde sevilen ve sayılan biridir. Kendisine yapılan yanlışlığı kabul etmeyen, gururuna düşkün ve asabi mizaçlı, çağrıldığı her yere gitmeyen ve gittiği yerde de çok hürmet gören biridir.

--------------------------------------------------------------------------- -----

Mukim Tahir bir gün program yapmak üzere Ankara Radyosu’na davet edilir. Gabardin şalvar, kırkdüğme yelek gibi mahalli kıyafetler giymişir. Tahir’in kaytan bıyıkları da dikkat çekicidir. Elinde sazı ile Ankara Radyoevi’ne girerken, orada görevli modern giyimli bir bayan Mukim Tahir’in şalvarına ve kaytan bıyıklarına bakarak alaylı bir şekilde gülümser. Bu davranış Mukim Tahir’in canını sıkar. Stüdyoya girerken bayandan adını sorar. Bayan, adının “Emine“ olduğunu söyleyince Mukim Tahir;

Kırmızı kurdele
Kör olasın Emine
Endim derelerine
Bilmem nerelerine
Kaytan bıyıklarımı
Sürem nerelerine
türküsünü hemen orada irticalen söyler.

Türkü bitince kendisi ile alay eden bayan, hatasını anlar ve üstadın elini öperek, özür diler. Mukim Tahir bu olay karşısında irticalen bestelediği “Kırmızı kurdele“ türküsünü daha sonra plağa okumuşur.

“Yar içerden” hoyratının hikayesi

Mukim Tahir çok güzel sesi olduğu, çok iyi de bağlama çaldığı için, müziğe meraklı Urfalılar onu hemen her gece bir meclise davet ederler. Kendisi de müziğe çok meraklı olduğu için davetleri kabul eder. Sıra gecelerine, asbap geceleri, dağ yatıları ve bağ evlerindeki müzik alemlerine sık sık katılır. Gittiği yerlerden çoğu kez gecenin geç vaktinde alkollü olarak eve döner. Her gece müzik alemlerine katılması, gecenin geç vakitlerinde eve gelmesi, bazen günlerce eve gelmemesi, alkol kullanması kendisine maddi olarak çok şey kaybettirir ama bir türlü bu alışkanlığından vazgeçmez. Severek evlenmişir, hanımı kendisini, kendisi de hanımını çok sevmektedir ama hanımı, kocasının her gece geç gelmesinden çok şikayetçidir. Kocasını sevdiği için “kaderimdir” der çeker.

--------------------------------------------------------------------------- -----

Günler günleri kovalayıp, kocasının her gece bu halde gelmesi, evini ihmal etmesi, hanımını çileden çıkarır, canına tak eder. “Artık yeter, daha dayanamayacağım, bu gece de eve geç gelse onu içeriye almayacağım” der ve kocasını beklemeye başlar. Hanımı için gece, bitmek tükenmek bilmez. Nihayet sabaha karşı bir elinde sazı, kafası çakırkeyf olan Mukim Tahir eve gelir. Kapıyı çalar. Mevsimlerden kışır, sabaha karşı olduğundan hava çok soğuktur, ayaz vardır. Rüzgar insanın yüzünü tırmalamaktadır. Tahir, kendini bir an önce eve atmak için kapının tokmağını birkaç kez üst üste vurur. Hanımı zaten gece boyunca uyumamışır. Daha ilk kapı çaldığında duymuşur, ama kapının ardında bekler, hiç ses çıkarmaz. Soğuktan titremeye başlayan kocası hem kapıyı vurup hem de “kapıyı aç” diye bağırınca, hanımı kapının ardından ses verir “Her gece bu saatlerde geliyorsun, yeter artık senden çektiğim, seni içeri almayacağım” der. Kocası “Hava çok soğuk, aç kız” dese de hanımı kararlıdır. “Açmayacağım” der. Mukim Tahir, dil döker yalvarır, ama nafile. Tahir, hanımının gerçekten kapıyı açmayacağını anlayınca, kapının karşısındaki duvara sırtını verir, yüzü kapıya gelecek şekilde yere oturur. Hatasını telafi etmek için sazının tellerine yavaş yavaş dokunur, ardından elini kulağına atarak yanık sesi ile;

Yar içerden
Yar bağrım, yar içerden
Gözüm kapıda kaldı
Çıkmadı yar içerden
Hoyratını okur. Hanımı ağlamaya başlar, içi sızlar, sevdiği insanın dışarıda soğukta kalmasına gönlü razı olmaz, “Tahir, bu hoyratın tekini söyle seni öyle içeri alayım” der.

Mukim Tahir de kapının önünde ağlamaktadır. Tahir, elini tekrar kulağına atarak şu hoyratı okur;

Sürme beni
Çek göze sürme beni
Kapıyda kul olmuşam
Darılıp sürme beni

Hanımı artık dayanamaz, kaderine razı olur, kapıyı açar ve ağlamakta olan kocasını içeri alır. Birbirlerine sarılırlar.


____________________
İnsan sevincin ürünüdür. Kötülüklerin, karamsarlıkların ürünü olamazki...


____________________
Türküler..
Cennet kadar sır, insan kadar zahir.