1 Mayıs İşçi Bayramı, işçi ve
emekçiler tarafından dünya çapında kutlanan,
birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele
günü. Dünya üzerindeki pek çok ülkede,
resmî tatil olarak kabul edilmektedir. Türkiye'de ilk kez
1923'te resmî olarak kutlanmıştır. 2008
Nisan'ında, "Emek ve Dayanışma Günü" olarak
kutlanması kabul edilmiştir.22 Nisan 2009 tarihinde TBMM'de kabul
edilen yasa ile 1 Mayıs resmi tatil ilan edilmiştir.
TARİHİ
İlk kez 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve
inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş
günü için Melbourne üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne
kadar bir yürüyüş düzenlediler.
1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları
Konfederasyonu Önderliğinde işçiler günde 12 saat,
haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı,
günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş
bıraktılar. Chicago(Şikago)'da yapılan gÖsterilere
yarım milyon işçi katıldı. Luizvil'de (Kentaki) 6
binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü.
O dÖnemde Luizvil'deki parklar, siyahlara kapalıydı.
İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep
birlikte Ulusal Park'a girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz
işçilerin birlikte yaptığı gÖsteriler,
gazeteler tarafından, 'BÖylece Önyargı duvarı
yıkılmış oldu' şeklinde
yorumlanmıştı.
Bu gÖsteriler 1 Mayıs'ı izleyen günlerde tüm
harareti ile devam etti ve 4 Mayıs'ta kanlı Haymarket
Olayı'na yol açtı.
Uygulanan yasal baskılarla bu gÖsterinin tekrarlanması
engellendi. 1889`da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir
işçi temsilcisinin Önerisiyle 1 Mayıs
gününün tüm dünyada "Birlik, mücadele ve
dayanışma günü " olarak kutlanmasına karar
verildi. BÖylece ikinci gÖsteri 1890 yılında
yapılabıldı.
Türkiye'de
İşçi Bayramı
Türkiyede Sarper Özsan'ın yazıp bestelediği
1 Mayıs Marşı eşliğinde kutlanmaktadır.
Osmanlı Devleti dÖneminde işçi
Örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu yer Selanik'ti
ve 1911 yılında burada tütün, liman ve pamuk
işçileri, 1 Mayıs gÖsterisi düzenleyerek bu
günü kutladılar.
1912 yılında İstanbul`da ilk defa 1 Mayıs
kutlaması gerçekleşti.
1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak
"İşçi Bayramı" ilan edildi.
1924`te hükümet kitlesel 1 Mayıs kutlamalarını
yasakladı.
1925`te çıkan Takrir-i Sükun Yasası,
İşçi bayramını kutlamayı yasakladı ve
uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu.
1935 yılında 1 Mayıs`a "Bahar ve Çiçek
Bayramı" adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan
edildi.
Türkiye Cumhuriyeti dÖneminde işçi hareketleri
yüzyılın ikinci yarısından itibaren ivme
kazandı.
1976 yılında uzun yıllar sonra ilk defa geniş
katılımlı 1 Mayıs kutlaması Taksim`de Devrimci
İşçi Sendikaları Konfederasyonu`nun organizasyonu
altında gerçekleşti.
1977 yılında İstanbul Taksim Meydanı'nda
yaklaşık 500 bin kişiyle en geniş
katılımlı 1 Mayıs toplantısı düzenlendi.
Ancak, gÖstericilerin üzerine ateş açıldı ve
gÖstericilerden 34'ü, yaralanarak ve üstlerine ateş
açılması sonucu çıkan izdihamda ezilerek
Öldü. 1977 yılının 1 Mayıs günü,
tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçti. Askeri darbe
hazırlığı olarak yapıldığı MİT
tarafından Başbakan Süleyman Demirel'e rapor edilince, Kara
Kuvvetleri Komutanı Namık Kemal Ersun derhal re'sen emekliye
sevkedildi.
1978'de yüzbinlerce kişi tarafından Taksim Meydanı'nda
kutlandı.
1979`da SıkıyÖnetim Komutanlığı
İstanbul`da miting yapılmasına izin vermedi, sokağa
çıkma yasağı ilan etti. Buna rağmen İstanbul
sokaklarında yüzbinlere ulaşan rakamlarla korsan 1
Mayıs kutlandı.
1981`de Milli Güvenlik Konseyi 1 Mayıs`ı resmi tatil
günü olmaktan çıkardı.
1989`da trafik polisinin açtığı ateş sonucu
işçi Mehmet Akif Dalcı yaşamını yitirdi.
1996`da Taksim Meydanı'nın yasaklı olduğu
gerekçesiyle KadıkÖy`de düzenlenen 1 Mayıs
kutlamalarına yaklaşık 150 bin kişi katıldı.
Eylemin ilk dakikalarında polisin silahsız gÖstericilere
açtığı ateş sonucu 3 kişi hayatını
kaybedince, KadıkÖy`de büyük bir kitlesel isyan
gerçekleşti. Bu olaydan sonra KadıkÖy 2005
yılına kadar 1 Mayıs kutlamalarına yasaklı
kaldı. Ayrıca telsizinin sesini açık unutan bir sivil
polisin gÖstericiler tarafından oldukça şiddetli bir
şekilde dÖvülmesini Star TV`nin naklen duyurması ve bir
başka yerde polislerin eğlenerek seyrettiği bir linç
girişimini de naklen yayınlamasıyla hafızalara
kazındı.
2006 yılında en geniş katılımın
yaşandığı ilçe KadıkÖy oldu.
Çeşitli sendikalar ve gruplar saat 12:00 sularında
Rıhtım Caddesi`ne yürüdü. Düzenlenen miting
sonrası saat 16:00 sularında gruplar tamamen
dağıldı.
2007 yılında 1 Mayıs'ı tekrar Taksim'de kutlayarak
aynı zamanda 1977'de olan olayları anmak isteyen grupları
polis silah, biber gazı, gaz bombası kullanarak durdurmaya
çalıştı. 100'den fazla kişi
yaralandı.Valiliğe gÖre 580, diğer kaynaklara gÖre
700'e yakın gÖzaltı gerçekleşti. İbrahim
Sevindik adındaki bir vatandaş hayatını kaybetti.
2008 Nisan'ında, 1 Mayıs'ın "Emek ve Dayanışma
Günü" olarak kutlanması kabul edildi.
2008 yılında sendikaların hükümetle 1
Mayıs'ı Taksim'de kutlama konusunda uzlaşamaması
sonucunda sendikalar, Taksim'e yürüme kararı aldı ve
bazı sol gÖrüşlü partiler de bu
yürüyüşe katılacaklarını
açıkladı. Bunun üzerine, güvenlik
güçleri bir gün Öncesinden hazırlıklara
başladı ve sabah 06:30'dan itibaren Şişli'de,
Osmanbey'de, Pangaltı'da, Nişantaşı'nda,
Okmeydanı'nda, Dolapdere'de ve Kurtuluş'ta olaylar
çıktı. Polisin DİSK binası Önündeki ve
ÖDP binasındaki tutumu ve bir hastanenin acil servisi
girişinde gaz bombası atarak birçok kişinin
yaralanmasına neden olması çok
tartışıldı. Polis; bu olaylar sırasında biber
gazı, gaz bombası, tazyikli ve boyalı su kullandı.
DİSK binası Önündeki olaylarda CHP milletvekili Mehmet
Ali Özpolat, sıkılan biber gazı nedeniyle kalp
spazmı geçirdi. Okmeydanı'nda Burhan Gül isimli 19
yaşında bir genç, başından plastik mermiyle
vurularak yaralandı. Ayrıca Ankara'da Sıhhiye
Meydanı'nda yapılan kutlamalarda da olaylar çıktı
ve polis, gÖstericilere gaz bombalarıyla müdahale etti.
Ankara'da Sakarya Meydanı'nada yapılan kutlama olaysız sona
erdi.
2009 Nisan'ında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verilen
Önergeden sonra 1981'den sonra tekrar resmi bayram olarak kabul
edildi.
2009 Nisan Taksim'e çıkılmasına izin verildi.
1 MAYIS 2009
İŞÇİ BAYARAMI KUTLAMALARI
Taksim, 1977 yılındaki kanlı 1 Mayıs'ın
ardından ilk kez İşçi Bayramı tÖrenlerine ev
sahipliği yaptı. DİSK, KESK, TTB, TMMOB ve bazı siyasi
parti ile sivil toplum kuruluşları 1 Mayıs
İşçi Bayramı'nı Taksim'de kutladı.
Halaskargazi Caddesi'nden alana yürüyerek gelen grup,
'İşte Taksim işte 1 Mayıs' sloganları atarak,
Taksim alanına çelenk bıraktı.
Katılımcılar, alana çıkabilmenin mutluluğunu
Taksim Anıtı'nın etrafından toplanarak ve üzerine
çıkarak ifade ettiler. Grup, daha sonra Kazancı
Yokuşu'na gelerek, 1977'de çıkan olaylarda
hayatını kaybedenler anısına 1 Mayıs
Anıtı'na karanfiller bıraktı.
Yürüyüşe katılanlar, burada 1 Mayıs
Marşı eşliğinde saygı duruşunda bulundu.
Kazancı Yokuşu Önündeki otobüsün
üzerinden topluluğa seslenen DİSK Genel Başkanı
Süleyman Çelebi, tüm işçi
sınıfının 1 Mayıs Emek ve Dayanışma
Günü'nü kutladı. Herkesin, 1 Mayıs'ın 100.
yılında üzerine serilmiş Ölü
toprağını dağıtıp, Taksim Meydanı'na
geldiği için kendisiyle Övünmesi gerektiğini
belirten Çelebi, "1 Mayıs'ın ülkemizde kutlanmaya
başlanmasının 100 yılına tanıklık
ederken, 1 Mayıs'ı bayram etseler de bunu hazmedemeyenlerin
olduğunu gÖrüyoruz." şeklinde konuştu.
Çelebi, 32 yıl Önce Taksim Meydanı'nda yitirilenleri
anarak, makul olanın 1 Mayıs'ı Taksim Meydanı'nda
kutlamak, 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti
olacak İstanbul'a yakışanın da gaz bombalarıyla
engellenmeden işçilerin Taksim Meydanı'na girmesi
olduğunu sÖyledi.
KADIKÖY'DE OLAYSIZ KUTLAMA
Türk-İş Öncülüğünde dün sabah
09.30'da Taksim'e gelen çeşitli sendika temsilcileri Cumhuriyet
Anıtı'na çelenk bıraktı. Türk-İş
Genel Başkanı Mustafa Kumlu ve beraberindekiler 1977'de
Ölenler için Kazancı Yokuşu'ndaki anıta
karanfiller bıraktıktan sonra olaysız şekilde
dağıldı. Türk-İş'in KadıkÖy
İskele Meydanı'nda gerçekleştirdiği 1 Mayıs,
adeta bayram havasında geçti. Sabah saatlerinden itibaren
çeşitli sendikalar partiler ve dernekler gruplar halinde
KadıkÖy Meydanı'na geldi. Burada
katılımcılara seslenen Türk-İş Genel
Başkanı Mustafa Kumlu, "1 Mayıs kardeşlik
günüdür. Barış günüdür. Sizlerin
her birinden teker teker sorumluyuz. Sizleri burnunuz bile kanamadan
evlerinize gÖndermek boynumuzun borcudur." dedi. Yaklaşık 5
bin kişinin katıldığı KadıkÖy'deki
kutlamalarda halaylar çekerek eğlenen vatandaşlar daha sonra
olaysız şekilde dağıldı.
1 Mayıs'ın Taksim ve KadıkÖy meydanlarında
olaysız kutlanmasına rağmen bazı marjinal gruplar
polise ve işyerlerine saldırdı. Sabah saatlerinden itibaren
MecidiyekÖy'de toplanan bir grup Taksim'e yürümek istedi.
Polis engel olunca da olay çıktı. Yüzlerine
kırmızı maske takan bir grup ise Özellikle kamu
kurumları olmak üzere işyerlerine saldırdı. Yol
güzergahında bulunan ATM'ler tahrip edildi.
ProvokatÖrler hazırlıklı polis temkinli geldi
1977 yılındaki kanlı 1 Mayıs'tan bu yana ilk kez
kutlamalar Taksim'de yapıldı.
İstanbul'a birçok ilden polis takviyesi yapıldı.
Polisin attığı biber gazı mescide isabet etti.
Polis mecbur kalmadıkça müdahale etmedi.
Amirler sürekli 'vurmak yok' diye talimat verdi.
GÖstericiler bankamatiklerin ve işyerlerinin camlarını
kırdı.
Bazı gÖstericilerin ellerinde balyoz
taşıdığı gÖrüldü.
Bazı polislerin kasklarında numaralar dikkat çekti.
Cihangir, Taksim, Dolapdere, Şişli, MecidiyekÖy,
Pangaltı bÖlgelerinde yabancıların aralarında
bulunduğu 300'den fazla gazeteci gÖrev yaptı.
Bazı gÖstericiler PKK lideri tutuklu Abdullah Öcalan
lehine slogan attı.
Bazı gÖstericiler kaldırım taşlarını
sÖküp polise attı, çÖp konteynerleriyle barikat
kurdular.
Mescide düşen biber gazı mahalleliyi ayaklandırdı
Dolapdere İnÖnü Mahallesi'nde bir binanın alt
katında bulunan mescitte cuma namazı kılan vatandaşlara
polisin attığı biber gazı isabet etti.
Dışarı çıkan cemaat ve mahallenin gençleri
yakaladıkları 3 gÖstericiyi sopalarla dÖvdü.
GÖstericileri mahallenin büyükleri araya girerek
kurtardı. Mahalle sakinleri ayrıca gÖstericilerin elindeki
bayrakları da alarak yaktı. Öfkeli mahallelinin
elinden kurtulan gÖstericiler olay yerinden kaçtı.
Çıkan olaylarda biber gazı kullanan polis de zaman zaman zor
anlar yaşadı. Gazdan etkilenen polisler limon yiyerek etkisini
azaltmaya çalıştı.
Dünyada işçiler meydanlara akın etti
Rusya'nın başkenti Moskova'da 3 değişik yerde on
binlerce kişinin katılımıyla kutlama yapıldı.
'Stratejiyi yoldayken değiştirmezler' 'Rusya'ya çocuklar
lazım' şeklinde pankartlar dikkat çekti. Çin'in
başkenti Pekin'in ünlü meydanı Tiananmen'da 20 bin
kişi gÖnüllerince eğlendi. Almanya ve Yunanistan'da
olay çıktı. Berlin ile liman kenti Hamburg'da
çıkan olaylarda 51 polis yaralandı.
Pazar, 22. Aralık 2024 04:43
